بررسی اثرات سیتوتوکسیک برخی از گیاهان دارویی از تیره های نعنائیان، کاسنی، گل سرخ و گل گاو زبان بر لارو آرتمیا سالینا

مقدمه: داروهای سیتوتوکسیک عواملی هستند که به طور مستقیم سلول را نابود می نمایند به طوری که بر مراحل مختلف سنتز و فعالیت اسیدهای نوکلئیک اثر می گذارند و تقسیم سلولی را مهار می کنند. بررسی اثرات سیتوتوکسیک عصاره های خام گیاهی به روش های i‏n vitro هزینه کمتری داشته، حساسیت بیشتری دارا بوده و آزمایش در زمان کوتاه قابل انجام است از طرفی مقدار نمونه موردنیاز برای آزمایش نیز کمتر است. هدف: در این مطالعه به منظور ارزیابی اثرات سیتوتوکسیک گیاهان دارویی، تعدادی از گونه های گیاهی متعلق به خانواده های نعنائیان ، گل آفتابگردان یا کاسنی2، گاو زبان3 و گل سرخ4 انتخاب شده اند که به صورت وحشی در مناطق مختلف کشورمان ایران می رویند و تاکنون مورد مطالعه سیتوتوکسیک قرار نگرفته اند. روش بررسی: به منظور آزمون غربال گری از تست brine shrimp cytotoxicity bioassay استفاده شده است که به مطالعه اثرات سیتوتوکسیک علیه لارو آرتمیا سالینا می پردازد. نتایج: گونه scutellaria tornefortii دارای اثرات کشنده لارو آرتمیا است و این اثر با افزایش پلاریته عصاره ها افزایش می یابد به طوری که عصاره متانولی - آبی با µg/ml 6 = lc50 قوی ترین عصاره سیتوتوکسیک در غربالگری حاضر به شمار می آید. بنابراین عصاره آبی - متانولی گیاه scutellaria tornefortii موثر تر از کنترل مثبت (بربرین هیدروکلراید، µg/ml 26 = lc50) نیز است. عصاره اتیل استاتی گونه rubus hyrcanusدارای µg/ml28 = lc50 است و قابل مقایسه با کنترل مثبت یعنی بربرین هیدروکلراید می باشد. عصاره های اتیل استاتی هر دو گونه echium amoenum و onosma bulbotrichum نیز اثرات سیتوتوکسیک متوسطی نشان می دهند. نتیجه گیری: برخی از گیاهان دارویی که به صورت وحشی در شمال ایران پراکنش دارند از جمله scutellaria tornefortii، rubus hyrcanus، echium amoenum و onosma bulbotrichum دارای اثرات کشنده بر لارو میگوی آب شور می باشند و می توانند به عنوان گیاهان سیتوتوکسیک مورد آزمون های اختصاصی تر آنتی کنسر و آنتی تومور قرار گیرند.